Elżbieta Baumgartner
Po latach pracy w Polsce i w Stanach Zjednoczonych wielu polskich imigrantów postanawia przejść na spoczynek i bywa zaskoczonych wiadomością, że dostaną o wiele mniej emerytury niż się spodziewali. Przyczynia się do tego klauzula ustawy o Social Security zwana Windfall Elimination Provision (WEP). Polskie organizacje postanowiły z tym walczyć.
Przykład z życia
Maria i Janek byli sąsiadami. Ich rodziny się zaprzyjaźniły, bo mieli ze sobą wiele wspólnego. Przyjechali z tego samego miasta będąc po trzydziestce, przepracowali w USA ponad trzy dekady i teraz myśleli o emeryturze. Za swoje lata pracy w Polsce spodziewali się około tysiąca złotych od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W Stanach Janek zarabiał dobrze, Maria – mniej i z przerwami spowodowanymi koniecznością opieki nad dziećmi.
Janek oczekiwał 2000 dol. miesięcznie od Social Security, Maria około tysiąca. Obydwoje przyznali się w urzędzie do polskiej emerytury, wartej w przeliczeniu około 400 dol. Zobaczmy, ile każde z nich straci.
Przypomnienie o WEP
Odbiorcy polskich emerytur czy rent inwalidzkich (disability) mogą mieć pomniejszone świadczenia Social Security, gdyż Windfall Elimination Provision (klauzula o unikaniu nadmiernych zysków) nakazuje redukcję świadczeń dla osób, które mają również emeryturę albo rentę inwalidzką wypracowaną poza systemem Social Security (w Polsce czy dla amerykańskiego rządu). Nie ma znaczenia, czy polskie świadczenia są deponowane na koncie w Polsce czy w USA.
WEP pomniejsza świadczenia Social Security maksymalnie do równowartości połowy polskiej emerytury, do połowy emerytury Social Security albo do 498 dol. (dla osób kończących 62 lata w roku 2021), w zależności od tego, co jest mniejsze.
WEP dotyka prawie 2 miliony Amerykanów: nie tylko imigrantów, ale również pracowników ubezpieczonych przez Civil Service Retirement System (CSRS), pracowników różnych administracji stanowych, powiatowych i municypalnych w 26 stanach – przede wszystkim nauczycieli, policjantów, strażaków. WEP nie dotyczy rent rodzinnych ani pension plans – emerytur wypłacanych przez zakłady pracy czy związki zawodowe.
Wyjątki od WEP
Redukcja WEP nie dotyczy proporcjonalnych („łączonych”) emerytur i rent (totalized benefits), czyli tych wyliczonych zgodnie z emerytalną umową polsko-amerykańską z 1 marca 2009 roku na podstawie sumowanych okresów pracy w USA i w Polsce. Nie dotyczy też rent rodzinnych. Masz emeryturę w jednym kraju, a rentę rodzinną w drugim – jesteś wolny od WEP. Pomniejszenie świadczeń według WEP znika dla osób z co najmniej 30-letnim stażem pracy, jeżeli zarabiały powyżej ustalonego pułapu.
Krzywda dla uboższych
WEP redukuje małe emerytury nieproporcjonalnie bardziej niż większe, bo taka sama kwota odejmowana jest od małego, jak i dużego świadczenia. Gdy emerytura ZUS wynosi 400 dol., redukcja o 200 dol. dla Janka, który ma 2000 dol. emerytury Social Security, stanowi tylko 10 proc., ale wynosi aż 20 proc. emerytury Marii wyliczonej na 1000 dol. Ktoś, kto ma tylko 300 dol. emerytury Social Security, traci jej połowę, bo w jego przypadku emerytura SS jest mniejsza od polskiej.
Jeszcze większa krzywda
Okazało się jednak, że Administracja Social Security (SSA) Jankowi nie potrąciła nic z emerytury, a Marii tak, mimo że obydwoje pracowali 30 lat. W rezultacie emerytura Janka pozostała na poziomie $2000, a Marii – zmalała z tysiąca do $800. Dlaczego?
Osoby zamożniejsze, które miały „znaczące zarobki” (substantial earnings, w roku 2021 – 26.550 dol.) mają szansę na pomniejszenie WEP-u. Redukcja WEP bowiem maleje, gdy staż pracy ze znaczącymi zarobkami zbliża się do 30 lat, a po osiągnięciu 30 lat jest całkowicie eliminowana. Niestety, wielu imigrantów zarabia mniej, szczególnie na początku swojej amerykańskiej drogi. Kobiety, jak Maria, pracują niekiedy z przerwami, by pogodzić obowiązki służbowe z rodzinnymi. Osoby te, nawet jeżeli pracowały długo, nie są w stanie uzbierać trzydziestu lat ze znaczącymi zarobkami na potrzeby eliminacji WEP.
I tak powstało zjawisko absurdalne: dla bogatych redukcja WEP jest stosunkowo mała i do uniknięcia. Dla biedniejszych – odwrotnie: nie dość, że WEP nieproporcjonalnie dotkliwie obcina ich niewielkie emerytury, to jeszcze ich długie, ale skromne lata pracy nie są uwzględniane do eliminacji tej klauzuli.
Co nowego w Kongresie
Od lat do Kongresu wpływają propozycje ustawy mającej wyeliminować Windfall Elimination Provision (WEP) a także Government Pension Offset (GPO), który redukuje renty rodzinne Social Security dla pracowników rządowych. Propozycje te nie wzbudzają większego zainteresowania ustawodawców, wygasają pod koniec dwuletniej sesji Kongresu, po czym wnoszone są ponownie.
Również teraz w 117. Kongresie oczekują dwie propozycje ustaw znoszących WEP i GPO: H.R.82 oraz podobna S.1302. Obydwie nazywają się Social Security Fairness Act of 2021 (Ustawa o Sprawiedliwym Social Security). Zdecydowana akcja jest potrzebna, by ustawa o sprawiedliwym Social Security została w końcu zatwierdzona.
Polonia buntuje się przeciwko WEP
Eliminacja WEP od dawna bulwersuje Polonię. W sprawie WEP-u od lat działają różne organizacje polonijne: Coalition of Polish Americans (CPA) pod przywództwem dr. Stanisława Śliwowskiego oraz niektóre oddziały stanowe Kongresu Polonii Amerykańskiej, a szczególnie oddział w Missouri.
W ostatnim czasie dołączyła do nich nowo powstała organizacja PASI (Polish-American Strategic Initiative) pod przywództwem Edwarda Jeśmana. Te wymienione powyżej organizacje starają się zaktywizować wszystkie pozostałe instytucje polonijne w Stanach Zjednoczonych, zbudować wspólny front i stanąć do walki z Windfall Elimination Provision. Oddział KPA Missouri udostępnia w sieci Deklarację Poparcia (Support Declaration), którą organizacje proszone są wypełnić, aby mogły być wyszczególnione pod petycją do dwóch izb Kongresu USA (https://pacmissouri.org).
PASI zaprasza na wirtualne spotkanie
Celem wyżej wymienionych organizacji oraz PASI jest skupienie Polonii wokół wspólnych inicjatyw, by tworzyła realną siłę wpływającą na politykę i życie w Stanach Zjednoczonych. Członkowie PASI rozsiani są po różnych Stanach, ale już mają za sobą kilka skutecznych akcji, o których można przeczytać na ich stronie internetowej (www.joinpasi.org). Jeśli interesuje cię działalność na rzecz Polonii, przyłącz się do PASI.
Teraz Polsko-Amerykańska Inicjatywa Strategiczna włączyła się do walki z WEP-em. Członkowie PASI zapraszają przedstawicieli wszystkich polonijnych organizacji na wirtualny „Town Hall Meeting” na Zoomie, w niedzielę, 22 sierpnia o godzinie 8.30 pm EST. Osoby indywidualne mogą również uczestniczyć w tym spotkaniu. Celem spotkania jest wyjaśnienie Polonii, dlaczego WEP jest niesprawiedliwy, dlaczego powinien być uchylony i co Polonia może zrobić, by tak się stało. Na początek organizacje proszone są, by wypełniły deklarację poparcia dla Social Security Fairness Act, a wtedy nazwa ich organizacji zostanie umieszczona pod petycją do Kongresu. Deklarację Poparcia można znaleźć pod adresem: https://pacmissouri.org/contact-us/actions-support-declaration.
Zaproszenie na Zoom-owe zebranie można znaleźć na pierwszej stronie witryny https://joinpasi.org.
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu poradników, m.in. pt. Ubezpieczenie Social Security, WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków, Powrót do Polski. Są one dostępne w polonijnych księgarniach oraz bezpośrednio u wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com.