Jolanta Hałaczkiewicz
W piątek, 16 czerwca br. rozpoczęła się trzydniowa uroczystość poświęcenia nagrobków żołnierzy Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera na cmentarzu Holy Sepulchre w Southfield w Michigan. Wieczorem, na kampusie Orchard Lake Schools, siedzibie jedynego Polskiego Seminarium Duchownego w Stanach Zjednoczonych, odbyła się prezentacja filmu The voice of the graves, pokazującego kilkunastoletnią działalność bohaterki filmu Henrietty Nowakowskiej, dzięki której społeczność polonijna, polsko-amerykańska i Polacy na całym świecie mogli lepiej poznać historię żołnierzy Błękitnej Armii, ich losy po powrocie do Stanów Zjednoczonych i zrozumieć, dlaczego poświęciła wiele lat swojego życia walce o zachowanie pamięci o tysiącach polonijnej młodzieży walczącej o wolność Polski. Po filmie zebrani wysłuchali krótkiej historii nawiązującej do postania ruchów patriotycznych różnych grup polonijnych w Stanach Zjednoczonych w XIX wieku, co w konsekwencji doprowadziło do zebrania się ponad 30 tysięcy ochotników gotowych oddać życie za wolną i niepodległą Polskę w Niagara-on-the Lake w Kanadzie.
W sobotę, podczas oficjalnej uroczystości poświęcenia nagrobków na cmentarzu wzięło udział wielu przedstawicieli z USA, Polski i Kanady, którzy zebrali się, aby oddać cześć Poległym, Henriecie Nowakowskiej i podziękować Instytutowi Pamięci Narodowej za zaprojektowanie, sfinansowanie i instalację monumentu i 60 nagrobków. Dyrektor IPN Adam Siwek, który specjalnie przyleciał na tę uroczystość z Warszawy, odczytał list prezesa IPN i odznaczył Złotym Krzyżem Zasługi Henriettę Nowakowską. Po odśpiewaniu hymnów narodowych Polski, Kanady, Francji i USA, po wielu przemówieniach, odczytaniu listy pochowanych i salwie honorowej, arcybiskup Detroit Allen Vigneron wraz z ks. Bernardem Witkiem poświęcili mogiły.
Warto podkreślić raz jeszcze, że na tej niezwykłej uroczystości zebrało się wielu przedstawicieli polonijnych organizacji z USA i Kanady, weteranów Wojska Polskiego, harcerzy, Sokolstwa, Zrzeszenia Grup Pomocniczych Pań, państwa polskiego w osobie Konsula Generalnego dr. Pawła Zyzaka, jak również żołnierzy wojska amerykańskiego.
Po głównej uroczystości część przybyłych spotkała się na obiedzie w Centrum Polsko-Amerykańskim, po którym weterani z 95 Placówki SWAP wyróżnili i odznaczyli Henriettę Nowakowską. Wzruszona i wyraźnie wdzięczna za pamięć bohaterka tej uroczystości zaprezentowała zebranym dziennik prowadzony przez członkinie Klubu Pomocniczego Pań, w którym na początku widoczny jest wpis gen. Józefa Hallera, pochodzący z lat trzydziestych ubiegłego stulecia, prosząc jednocześnie obecnych i chętnych do podpisania się pod notą Generała. Miałby to być, w jej zamyśle, sposób na podsumowanie i zamknięcie tego historycznego wydarzenia, jakim była uroczystość poświęcenia mogił. Jeszcze raz Henrietta Nowakowska dała przykład swoją patriotyczną i altruistyczną postawą, jak indywidualna osoba swoją konsekwentną pracą może wiele dokonać.
Ostatniego dnia, w niedzielę, w kościele Najsłodszego Serca Maryi w Detroit, w pobliżu kościoła Św. Jozafata, skąd wyruszali ochotnicy do obozu w Niagara-on-the Lake w Kanadzie, aby potem walczyć o wolność Polski, odbyła się msza kończąca tę niezwykle wzruszającą uroczystość. Dla zainteresowanych specjalnie zorganizowano zwiedzanie kościoła i zapoznano z pamiątkami historycznymi i związanymi z Błękitną Armią.
A ci, którzy wzięli udział w tej patriotycznej historycznej uroczystości, będą długo wspominać niezwykły jej charakter. Ci zaś, którzy nie znali wcześniej Henrietty Nowakowskiej, zapamiętają tę niezwykłą kobietę i historię jej rodziny. Cała nasza polonijna grupa i wszyscy zebrani na cmentarzu i w kościele mogli poczuć się dumni z przynależności do społeczności o wspaniałej przeszłości i mieć nadzieję, że ich działalność tylko wzbogaci i przysporzy dumy przyszłym pokoleniom.
Jolanta Hałaczkiewicz