Leszek W\u0105tr\u00f3bski<\/p>\n\n\n\n
Przez 10 lat, odk\u0105d Rosja po raz pierwszy zaatakowa\u0142a Ukrain\u0119, ukrai\u0144skie wojska utrzymywa\u0142y si\u0119 w Awdijiwce, mie\u015bcie po\u0142o\u017conym 8 km na p\u00f3\u0142nocny zach\u00f3d od okupowanego przez Rosj\u0119 Doniecka. 13 marca 2022 roku, po rozpocz\u0119ciu inwazji Rosji na Ukrain\u0119, wojska rosyjskie zbombardowa\u0142y tamtejsz\u0105 koksowni\u0119. Agresorzy wielokrotnie ostrzeliwali miasto z zakazanej amunicji fosforowej.<\/p>\n\n\n\n
Po wielu miesi\u0105cach zaci\u0119tych walk wojska ukrai\u0144skie opu\u015bci\u0142y Awdijiwk\u0119 w lutym 2024 roku, a miasto zosta\u0142o niemal ca\u0142kowicie zniszczone. Obie strony ponios\u0142y ogromne straty w ludziach.<\/p>\n\n\n\n
Pojecha\u0142em tam razem z by\u0142ym prezesem Zwi\u0105zku Polak\u00f3w w Ukrainie, Stanis\u0142awem Kosteckim, kilka tygodni przed wybuchem wojny. Z kijowskiego dworca kolejowego wyjechali\u015bmy rano, o 6.24, ukrai\u0144skim Pendolino. Tak nazywaj\u0105 tam korea\u0144skie poci\u0105gi du\u017cych pr\u0119dko\u015bci \u2013 wyprodukowane przez koncern Hyundai Rotem. Jechali\u015bmy z pr\u0119dko\u015bci\u0105 blisko 170 km\/godz. Tras\u0119 ponad 650 km Kij\u00f3w-Kramatorsk pokonali\u015bmy w 6 godzin. Przed wojn\u0105 poci\u0105g doje\u017cd\u017ca\u0142 do Doniecka. Teraz kursowa\u0142 ju\u017c tylko do Krasnoarmiejska. Dalej, do separatyst\u00f3w, dojecha\u0107 mo\u017cna by\u0142o tylko autobusem.<\/p>\n\n\n\n
Do Kramatorska poci\u0105g przyjecha\u0142 o godzinie 12.24, bez \u017cadnego op\u00f3\u017anienia. Na dworcu czeka\u0142 na nas miejscowy cz\u0142owiek. Celowo nie podam jego nazwiska, bo wyjecha\u0142 z Doniecka, uciekaj\u0105c od prorosyjskich separatyst\u00f3w. Twierdzi\u0142, \u017ce inni ludzie chc\u0105 te\u017c wyjecha\u0107 z tamtych teren\u00f3w z ca\u0142ymi rodzinami.<\/p>\n\n\n\n
\u201eKonflikt na wschodniej Ukrainie \u2013 opiwiada\u0142 nasz opiekun \u2013 nazywany inaczej wojn\u0105 w Donbasie albo wojn\u0105 hybrydow\u0105 na terenie obwodu donieckiego i \u0142uga\u0144skiego Ukrainy, rozpocz\u0105\u0142 si\u0119 w kwietniu 2014. Zbrojne wyst\u0105pienie separatyst\u00f3w, wspieranych przez rosyjsk\u0105 armi\u0119 i si\u0142y specjalne d\u0105\u017c\u0105ce do oderwania tego terytorium od Ukrainy, by\u0142o poprzedzone przez marcowe wyst\u0105pienia prorosyjskie i kryzys krymski, kt\u00f3re nast\u0105pi\u0142y po rewolucji Euromajdanu.<\/p>\n\n\n\n
Po odsuni\u0119ciu od w\u0142adzy Janukowycza i prorosyjskiej Partii Region\u00f3w, w lutym 2014, oraz powo\u0142aniu rz\u0105du Jaceniuka, w obwodzie \u0142uga\u0144skim i donieckim Ukrainy prorosyjscy separaty\u015bci wyst\u0105pili zbrojnie przeciw nowemu rz\u0105dowi i proklamowali powstanie samozwa\u0144czych: Donieckiej Republiki Ludowej (DRL) i \u0141uga\u0144skiej Republiki Ludowej (\u0141RL).<\/p>\n\n\n\n
Po zbrojnym zaj\u0119ciu kluczowych miast Donbasu w maju 2014 og\u0142osili konfederacj\u0119 obu samozwa\u0144czych republik w Federacyjn\u0105 Republik\u0119 Noworosji. Po opanowaniu cz\u0119\u015bci miast regionu przez uzbrojone oddzia\u0142y separatyst\u00f3w Si\u0142y Zbrojne Ukrainy uruchomi\u0142y tzw. operacj\u0119 antyterrorystyczn\u0105 (ATO), kt\u00f3rej celem by\u0142o rozbicie ugrupowa\u0144 zbrojnych separatyst\u00f3w i zlikwidowanie samozwa\u0144czych republik ludowych na terytorium Ukrainy.<\/p>\n\n\n\n
W kwietniu 2014, po aneksji Krymu i eskalacji nastroj\u00f3w separatystycznych w Donbasie, dosz\u0142o do wybuchu prorosyjskiej rebelii, zmierzaj\u0105cej do proklamowania Republik Ludowych w Doniecku i \u0141uga\u0144sku. W zwi\u0105zku z zaistnia\u0142\u0105 na Ukrainie sytuacj\u0105 i tocz\u0105cymi si\u0119 walkami rozpocz\u0119\u0142a si\u0119 migracja ludno\u015bci Ukrainy \u2013 pocz\u0105tkowo g\u0142\u00f3wnie do Rosji. W czerwcu, w obwodzie rostowskim, zacz\u0119to tworzy\u0107 punkty czasowego przebywania.<\/p>\n\n\n\n
Przedstawiciel Biura Narod\u00f3w Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (OCHA) poda\u0142 6 sierpnia 2014, \u017ce sytuacja humanitarna w Donbasie stale si\u0119 pogarsza. W wielu miastach brakowa\u0142o \u017cywno\u015bci, nie by\u0142o te\u017c pr\u0105du i bie\u017c\u0105cej wody pitnej. Wiele dom\u00f3w cywilnych zosta\u0142o zniszczonych, podobnie jak i szpitali, gdzie ratowano rannych.<\/p>\n\n\n\n
Pocz\u0105tkowo byli\u015bmy optymistami. Wydawa\u0142o si\u0119 nam, \u017ce po 2-3 miesi\u0105cach sytuacja powr\u00f3ci do normy. Dzi\u015b sytuacj\u0119 odbieramy bardziej realistycznie i widzimy j\u0105 zdecydowanie inaczej. Donbas sta\u0142 si\u0119 podobny do Republiki Naddniestrza\u0144skiej czy Abchazji, kontrolowanych przez Rosjan, tylko w du\u017co gorszym wydaniu. Widz\u0105c powoln\u0105 reakcj\u0119 europejskich lider\u00f3w politycznych i naszych ukrai\u0144skich, to sytuacja ta nie wygl\u0105da dobrze. Nie mo\u017cemy te\u017c liczy\u0107 na jej szybkie rozwi\u0105zanie i powr\u00f3t do normalno\u015bci. Taka zapalna sytuacja sta\u0107 si\u0119 mo\u017ce dla Ukrainy i Europy bardzo niekomfortowa na d\u0142ugie jeszcze lata\u201d.<\/p>\n\n\n\n
Po powitalnym obiedzie pojechali\u015bmy w teren do S\u0142owia\u0144ska i Bachmutu, nazywanego dawniej Artiomowskiem. Przy wyje\u017adzie z Kramatorska sta\u0142o kilka posterunk\u00f3w. Ukrai\u0144scy \u017co\u0142nierze, najcz\u0119\u015bciej pracuj\u0105cy tam na kontrakcie i pochodz\u0105cy z zachodniej Ukrainy, legitymowali wszystkich i zagl\u0105dali przeje\u017cd\u017caj\u0105cym do baga\u017cnik\u00f3w. M\u00f3j polski paszport nikogo nie dziwi\u0142.<\/p>\n\n\n\n
Podobnie traktowano nas na kolejnych punktach kontrolnych zlokalizowanych przy wyje\u017adzie i wje\u017adzie do S\u0142owia\u0144ska i Bachmatu oraz w drodze powrotnej. Ogl\u0105dali\u015bmy zniszczone ostrza\u0142em grad\u00f3w i mo\u017adzierzy domy i mosty. Wiele z nich nadal nosi \u015blady po kulach. Niekt\u00f3re s\u0105 ju\u017c odbudowane, pozosta\u0142e w trakcie remontu. Mijali\u015bmy te\u017c samochody mi\u0119dzynarodowych obserwator\u00f3w OBWE.<\/p>\n\n\n\n
W Bachmacie, przed bankomatami, spotykali\u015bmy emeryt\u00f3w z Doniecka. Przyje\u017cd\u017cali na ukrai\u0144sk\u0105 stron\u0119, aby wyp\u0142aci\u0107 pieni\u0105dze i kupi\u0107 najbardziej potrzebne im do codziennego \u017cycia towary. U separatyst\u00f3w, gdzie mieszkali, musieliby zap\u0142aci\u0107 za nie du\u017co wi\u0119cej. Wielu bowiem z nich ci\u0105gle otrzymywa\u0142o ukrai\u0144skie emerytury. Aby je zrealizowa\u0107 i zamieni\u0107 na b\u0119d\u0105ce tam w obiegu ruble, musieliby ponie\u015b\u0107 dodatkowe koszty w wysoko\u015bci ok. 10-15 proc. ich realnej warto\u015bci. Nic wi\u0119c dziwnego, \u017ce przyje\u017cd\u017cali na Ukrain\u0119 i d\u0142ugo czekali na do\u0142adowanie bankomat\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Nocowali\u015bmy w mieszkaniu naszego gospodarza. Rozmawiali\u015bmy o wszystkim, co zwi\u0105zane by\u0142o z sytuacj\u0105 panuj\u0105c\u0105 w po\u0142udniowo-wschodniej cz\u0119\u015bci Ukrainy, szczeg\u00f3lnie o miejscowo\u015bciach, kt\u00f3re nam pokaza\u0142 \u2013 m.in. o S\u0142owia\u0144sku, po\u0142o\u017conym o kilkana\u015bcie kilometr\u00f3w od Kramatorska, w kt\u00f3rym zacz\u0119\u0142y si\u0119 wyst\u0105pienia prorosyjskie i w kt\u00f3rym mia\u0142a miejsce \u201epomoc\u201d matuszki Rosji.<\/p>\n\n\n\n
\u201e\u017bo\u0142nierze, kt\u00f3rzy zajmowali Krym \u2013 opowiada\u0142 nasz gospodarz \u2013 przebrali si\u0119 i przyjechali tu, aby oderwa\u0107 \u2013 najpierw Donbas, a potem ca\u0142e po\u0142udnie naszego kraju od Ukrainy. Nie jest dzisiaj \u017cadn\u0105 tajemnic\u0105, \u017ce dawne \u00bbzielone ludziki\u00ab, kt\u00f3re zaj\u0119\u0142y Krym, znalaz\u0142y si\u0119 p\u00f3\u017aniej pod S\u0142owia\u0144skiem, kt\u00f3rego nie dali rady zaj\u0105\u0107 na sta\u0142e. Oni p\u00f3\u017aniej przemie\u015bcili si\u0119 do Doniecka, kt\u00f3ry zaj\u0119li si\u0142\u0105, praktycznie bez wi\u0119kszego przelewu krwi z rosyjsk\u0105 pomoc\u0105. Zielonych ludzik\u00f3w nikt tam nie zna\u0142. Oni te\u017c si\u0119 nikomu nie przedstawiali. W\u0142adze Ukrainy i Europy uzna\u0142y, \u017ce wyja\u015bnienie tej sprawy do ko\u0144ca jest niepotrzebne. Wszyscy wiemy przecie\u017c, kim oni byli naprawd\u0119.<\/p>\n\n\n\n
Z posiadanych informacji wynika, \u017ce na okupowanym dzi\u015b ukrai\u0144skim terytorium stacjonuj\u0105 rosyjskie korpusy. Rosja nadal gromadzi po swojej stronie kolejne si\u0142y. Jest tam ju\u017c ponad 60 tys. \u017co\u0142nierzy i drugie tyle na anektowanym Krymie. Taki uk\u0142ad si\u0142 daje Rosji mo\u017cliwo\u015b\u0107 przekszta\u0142cenia w ka\u017cdej chwili \u00bbtl\u0105cego si\u0119 konfliktu w otwart\u0105 wojn\u0119\u00ab, je\u017celi w\u0142adze w Moskwie uznaj\u0105, \u017ce jest to w ich interesie\u201d.<\/p>\n\n\n\n
Nast\u0119pnego dnia pojechali\u015bmy na po\u0142udnie, w kierunku Awdijiwki, po\u0142o\u017conej blisko ju\u017c linii wojny. I zn\u00f3w na wszystkich punktach kontrolnych byli\u015bmy zatrzymywani i sprawdzani. Podobnie dzia\u0142o si\u0119 przez kolejne kilometry, a\u017c do czasu, kiedy skr\u0119cili\u015bmy na Awdijiwk\u0119, po\u0142o\u017con\u0105 zaledwie 6 km od Doniecka.<\/p>\n\n\n\n
Jej centrum zosta\u0142o powa\u017cnie zniszczone. Mieszka\u0142o tam kiedy\u015b blisko 40 tys. ludzi. Miejscowe bloki zosta\u0142y podziurawione kulami, ludzie z nich wyjechali. Na po\u0142udniowych peryferiach miasta nadal przebiega\u0142a linia frontu. Wygl\u0105da\u0142o to naprawd\u0119 koszmarnie.<\/p>\n\n\n\n
Obserwowa\u0142em te\u017c tras\u0119 wylotow\u0105 z miasta. Jecha\u0142y po niej samochody osobowe i ci\u0119\u017carowe. Trudno by\u0142o si\u0119 zorientowa\u0107, czy ucieka\u0142y z miasta, czy jecha\u0142y gdzie\u015b dalej? G\u0142\u00f3wna ulica miasta Czapajewa by\u0142a jeszcze do niedawna pod sta\u0142ym ostrza\u0142em. Dzi\u015b po obu jej ko\u0144cach wida\u0107 zrujnowane domy. Na asfalcie le\u017c\u0105 nadpalone od\u0142amkami pocisk\u00f3w ga\u0142\u0119zie drzew.<\/p>\n\n\n\n
Nadal te\u017c obie armie, okopane w odleg\u0142o\u015bci kilkuset metr\u00f3w od siebie, strzelaj\u0105 bez przerwy z ca\u0142ej znajduj\u0105cej si\u0119 w ich dyspozycji amunicji. \u0141atwo mo\u017cna te\u017c rozpozna\u0107, wystarczy przys\u0142ucha\u0107 si\u0119 salwom, sk\u0105d, kto i z czego strzela.<\/p>\n\n\n\n
Miejscowi uwa\u017cali, \u017ce Rosjanie dysponuj\u0105 bogatszym i nowocze\u015bniejszym arsena\u0142em. W ich posiadaniu by\u0142y bowiem: mo\u017adzierze kalibru 82 mm \u201eWasylek\u201d, mo\u017adzierze kalibru 120 mm, czo\u0142gi T-72 i T-64, samojezdne stanowiska artyleryjskie, haubice D-30 i r\u00f3\u017cne wyrzutnie rakietowe \u2013 takie jak Uragany i Grady oraz inne nowoczesne wyposa\u017cenie.<\/p>\n\n\n\n
Jeszcze niedawno prawie ca\u0142e terytorium przemys\u0142owej dzielnicy Awdijiwki pokryte by\u0142o dymem. Pali\u0142y si\u0119 domy jednorodzinne, sady, ogrody, trawa. Miasto by\u0142o bez wody i pr\u0105du, a ludzie w piwnicach.<\/p>\n\n\n\n
Powszechnie uwa\u017ca\u0142o si\u0119 tam, \u017ce separaty\u015bci celowo niszczyli domy i maj\u0105tek mieszka\u0144c\u00f3w, aby wywo\u0142a\u0107 u nich protesty przeciwko stacjonuj\u0105cym w mie\u015bcie oddzia\u0142om armii ukrai\u0144skiej. Chcieli w ten spos\u00f3b wywo\u0142a\u0107 ich gniew. Gdyby po stronie separatyst\u00f3w rzeczywi\u015bcie walczyli miejscowi \u2013 a nie \u201ego\u015bcie\u201d ze wschodu, to nie paliliby dobytku swoich rodzin i ziomk\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Z Awdijiwki zagro\u017conych dzia\u0142aniami wojennymi ludzi przed wybuchem wojny nie ewakuowano. Miasto by\u0142o i jest bowiem nadal cz\u0119\u015bci\u0105 strefy ATO \u2013 operacji antyterrorystycznych. To oznacza\u0142o, \u017ce nawet je\u015bli kto\u015b uciek\u0142 \u2013 np. do zachodniej Ukrainy, to nie dostanie tam \u017cadnych \u015bwiadcze\u0144, jakie przyznaje si\u0119 osobom uciekaj\u0105cym z obszaru wojny.<\/p>\n\n\n\n
W Awdijiwce odwiedzili\u015bmy jeszcze bazar, na kt\u00f3rym mo\u017cna by\u0142o kupi\u0107 prawie wszystko. Ludzie, pomimo wojny, starali si\u0119 \u017cy\u0107 normalnie. Nadal robili zakupy, pracowali \u2013 je\u015bli tylko mieli jak\u0105\u015b prac\u0119, i odpoczywali. W ka\u017cdej ich rozmowie pojawia\u0142 si\u0119, jak bumerang, temat wojny i pokoju. I bardzo pesymistycznie widzieli najbli\u017csz\u0105 przysz\u0142o\u015b\u0107 i zastanawiali si\u0119, jak d\u0142ugo jeszcze tam wytrzymaj\u0105.<\/p>\n\n\n\n
Dzi\u015b prawie wszystkie budynki zosta\u0142y zniszczone przez rosyjskich okupant\u00f3w. Nie ma te\u017c ludzi, wyjechali albo zgin\u0119li.<\/p>\n\n\n\n
Tekst i zdj\u0119cia Leszek W\u0105tr\u00f3bski<\/p>\n\n\n\n
zdj\u0119cia: <\/p>\n\n\n\n
01. Ukraina, tereny zaj\u0119te przez separatyst\u00f3w <\/p>\n\n\n\n
02. \u201eDonbas nasz kraj\u201d \u2013 plakat na ulicach Kramatorska<\/p>\n\n\n\n
03, 03a Punkt kontrolny przed Kramatorskiem i punkt kontrolny przed Awdijiwk\u0105<\/p>\n\n\n\n
04. W drodze do Awdijiwki<\/p>\n\n\n\n
05. Po czym rozpozna\u0107 separatyst\u0119 \u2013 plakat na drzwiach urz\u0119du miejskiego w Awdijiwce<\/p>\n\n\n\n
06. Zniszczony most w okolicach S\u0142owia\u0144ska<\/p>\n\n\n\n
07, 07a. Blok z wybitymi oknami<\/p>\n\n\n\n
08. Pociski mo\u017adzierzowe<\/p>\n\n\n\n
09. W Awdijiwce odwiedzili\u015bmy bazar\u2026<\/p>\n\n\n\n
09a. Awdijiwka \u2013 tablica pami\u0105tkowa udekorowana zu\u017cyt\u0105 amunicj\u0105<\/p>\n\n\n\n
10. W Bachmacie, przed bankomatami, spotykali\u015bmy emeryt\u00f3w z Doniecka<\/p>\n\n\n\n
06, 06a. Awdijiwka, zniszczone domy<\/p>\n\n\n\n
07, 07a. Awdijiwka, pozosta\u0142o\u015bci po rakietach Grad<\/p>\n\n\n\n
08. Awdijiwka, bazar<\/p>\n\n\n\n
09. Bachmat, emeryci z Doniecka pobieraj\u0105 hrywny z ukrai\u0144skich bankomat\u00f3w<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
Leszek W\u0105tr\u00f3bski Przez 10 lat, odk\u0105d Rosja po raz pierwszy zaatakowa\u0142a Ukrain\u0119, ukrai\u0144skie wojska utrzymywa\u0142y si\u0119 w Awdijiwce, mie\u015bcie po\u0142o\u017conym 8 km na p\u00f3\u0142nocny zach\u00f3d od okupowanego przez Rosj\u0119 Doniecka. 13 marca 2022 roku, po rozpocz\u0119ciu inwazji Rosji na Ukrain\u0119, wojska rosyjskie zbombardowa\u0142y tamtejsz\u0105 koksowni\u0119. Agresorzy wielokrotnie ostrzeliwali miasto z zakazanej amunicji fosforowej. Po wielu miesi\u0105cach zaci\u0119tych walk […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"tdm_status":"","tdm_grid_status":"","footnotes":""},"categories":[31],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1594"}],"collection":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1594"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1594\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1595,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1594\/revisions\/1595"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1594"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1594"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1594"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}