BOGDAN KOTNIS<\/p>\n\n\n\n
Faustin Edmond Wirkus (1896-1945) by\u0142 ameryka\u0144skim \u017co\u0142nierzem piechoty morskiej stacjonuj\u0105cym na Haiti podczas ameryka\u0144skiej okupacji wysp. 18 lipca 1926 roku kr\u00f3lowa Ti Memenne z La Gonave koronowa\u0142a go na Faustina II, kr\u00f3la La Gonave \u2013 haita\u0144skiej wyspy 40 mil na zach\u00f3d od Port-au-Prince. Wsp\u00f3\u0142rz\u0105dzili wysp\u0105, dop\u00f3ki Korpus Piechoty Morskiej Stan\u00f3w Zjednoczonych nie przeni\u00f3s\u0142 go do Stan\u00f3w Zjednoczonych w 1929 roku.<\/p>\n\n\n\n
Historia polskich legionist\u00f3w pomagaj\u0105cych zniewolonej ludno\u015bci Haiti w walce z Francuzami jest nauczana w haita\u0144skich szko\u0142ach, natomiast historia rz\u0105d\u00f3w Faustina nad La Gonave jest faktem mniej znanym. Wirkus urodzi\u0142 si\u0119 albo w Rypinie w Prusach, obecnie w Polsce, albo w Pittston w Pensylwanii. Niezale\u017cnie od tego, co jest prawd\u0105, osiedli\u0142 si\u0119 z rodzicami w Dupont w Pensylwanii, ma\u0142ym g\u00f3rniczym miasteczku na p\u00f3\u0142nocny zach\u00f3d od Wilkes-Barre.<\/p>\n\n\n\n
Wirkus zaci\u0105gn\u0105\u0142 si\u0119 do piechoty morskiej, k\u0142ami\u0105c o swym wieku. Dopiero na statku zmierzaj\u0105cym do pierwszego portu dowiedzia\u0142 si\u0119, \u017ce Haiti nie jest w Afryce. Kiedy okr\u0119t USA Tennessee<\/em> zakotwiczy\u0142 w porcie Port-au-Prince w sierpniu 1915 r., \u017c\u00f3\u0142todzi\u00f3b Wirkus zobaczy\u0142 brzeg poro\u015bni\u0119ty palmami i us\u0142ysza\u0142, jak sier\u017cant m\u00f3wi: \u201eTo miejsce, do kt\u00f3rego nigdy nie dotrzecie bli\u017cej ni\u017c teraz, je\u015bli macie szcz\u0119\u015bcie. To miejsce jest pe\u0142ne Voodoo i B\u00f3g wie, czego jeszcze\u201d. Faustin wyl\u0105dowa\u0142 na wyspie i dzi\u0119ki wzorowej s\u0142u\u017cbie awansowa\u0142 w hierarchii do stopnia porucznika.<\/p>\n\n\n\n Stany Zjednoczone zaanga\u017cowa\u0142y si\u0119 na Haiti w latach 1915-1934 z powodu zagro\u017cenia wp\u0142ywami francuskimi i niemieckimi. Zw\u0142aszcza Niemcy, kt\u00f3rzy po\u015blubiali miejscowe Kreolki i unikaj\u0105c ogranicze\u0144 na\u0142o\u017conych na ich zaanga\u017cowanie, destabilizowali pogr\u0105\u017cony w d\u0142ugach nar\u00f3d. Pomimo ameryka\u0144skiej interwencji wojskowej Haiti nadal by\u0142o republik\u0105 z wybieralnymi prezydentami. Port-Au-Prince by\u0142o stolic\u0105 po\u0142o\u017con\u0105 na wybrze\u017cu Zatoki La Gonave. W \u015brodku zatoki, 40 mil na zach\u00f3d od Port-Au-Prince, znajdowa\u0142a si\u0119 tajemnicza wyspa La Gonave. Obecno\u015b\u0107 bia\u0142ych ogranicza\u0142a si\u0119 tam do podkomendanta stacjonuj\u0105cego na zachodnim wybrze\u017cu wyspy i nie zapuszczaj\u0105cego si\u0119 w g\u0142\u0105b l\u0105du.<\/p>\n\n\n\n W 1925 roku Faustin Wirkus zdecydowa\u0142 si\u0119 ubiega\u0107 o stanowisko komendanta podokr\u0119gu w La Gonave g\u0142\u00f3wnie dlatego, \u017ce interesowa\u0142 si\u0119 rodzim\u0105 kultur\u0105, a zw\u0142aszcza tajemniczym kultem Voodoo. Przed nim dow\u00f3dcy La Gonave byli cz\u0119sto jedynymi bia\u0142ymi lud\u017ami na wyspie. Swoj\u0105 dzia\u0142alno\u015b\u0107 ograniczali do wschodniego wybrze\u017ca, ws\u0142uchuj\u0105c si\u0119 z niepokojem w nieprzerwany, tajemniczy rytm b\u0119bn\u00f3w. Natomiast Faustin intensywnie podr\u00f3\u017cowa\u0142 po wyspie i by\u0142 wspierany przez jej rdzennych mieszka\u0144c\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n B\u0119d\u0105c w La Gonave, Faustin pom\u00f3g\u0142 czarnej kobiecie, kt\u00f3ra czeka\u0142a w wi\u0119zieniu na przew\u00f3z na g\u0142\u00f3wn\u0105 wysp\u0119 Hispaniola, gdzie mia\u0142a by\u0107 os\u0105dzona w Port-au-Prince za okazanie braku szacunku dla Republiki Haiti. Zamiast trzyma\u0107 j\u0105 w areszcie, Faustin postanowi\u0142 pozwoli\u0107 jej opu\u015bci\u0107 wi\u0119zienie i wr\u00f3ci\u0107 nast\u0119pnego dnia, co gwarantowa\u0142a s\u0142owem honoru. To by\u0142o bezprecedensowe, aby bia\u0142y porucznik okazywa\u0142 takie zaufanie i szacunek tubylcowi. Okaza\u0142o si\u0119, \u017ce by\u0142a to kr\u00f3lowa Ti Memenne z La Gonave. Uwa\u017ca\u0142a t\u0119 interwencj\u0119 za omen, zw\u0142aszcza \u017ce jednym z by\u0142ych cesarzy Haiti by\u0142 Faustyn. A dok\u0142adniej Faustin Soulouque, p\u00f3\u017aniej znany jako Faustyn I, kt\u00f3ry zmar\u0142 w 1867 roku, rz\u0105dzi\u0142 Haiti od 1849 do 1859 roku.<\/p>\n\n\n\n Faustin Soulouque by\u0142 kreolem pochodz\u0105cym z plemienia Mandinka. Jego matka by\u0142a zniewolon\u0105 kobiet\u0105 w kolonii Saint-Domingue na karaibskiej wyspie Hispaniola. Dzi\u015b na wyspie mamy dwa kraje, francuskoj\u0119zyczne Haiti i hiszpa\u0144skoj\u0119zyczn\u0105 Dominikan\u0119. W wyniku rewolucji haita\u0144skiej i rewolucji francuskiej zniesiono niewolnictwo, a Soulouque sta\u0142 si\u0119 wolnym cz\u0142owiekiem. W wieku 65 lat zosta\u0142 si\u00f3dmym prezydentem Haiti w 1847 roku.<\/p>\n\n\n\n Faustin Wirkus jako pierwszy zrozumia\u0142 skomplikowany system Towarzystw Kongo na wyspie. La Gonave mia\u0142a sw\u00f3j skomplikowany system zarz\u0105dzania, ma\u0142o znany i rozumiany w Haiti. Ka\u017cda grupa rdzennych mieszka\u0144c\u00f3w skoncentrowana na produkcji \u017cywno\u015bci by\u0142a rz\u0105dzona przez kr\u00f3low\u0105 Konga, a kr\u00f3lowa Ti Memenne sta\u0142a na czele systemu jako \u201ekr\u00f3lowa kr\u00f3lewien\u201d.<\/p>\n\n\n\n Faustin odkry\u0142, \u017ce z\u0142owieszcze b\u0119bny by\u0142y u\u017cywane g\u0142\u00f3wnie jako sygna\u0142y do \u200b\u200bkoordynowania pracy na polach uprawnych. Ka\u017cdy cz\u0142owiek pracuj\u0105cy w polu mia\u0142 uderza\u0107 w ziemi\u0119 w rytm b\u0119bn\u00f3w. Sygnalizowa\u0142y te\u017c one czas na ta\u0144ce i przekazywa\u0142y wa\u017cne wiadomo\u015bci. Podczas swoich podr\u00f3\u017cy po wyspie Wirkus przekona\u0142 si\u0119, \u017ce wyspa jest nie tylko bagnem pe\u0142nym komar\u00f3w, ale krain\u0105 zapieraj\u0105cego dech w piersiach pi\u0119kna, gdzie tysi\u0119czne roje kolibr\u00f3w przypominaj\u0105cych kwiaty orchidei zdobi\u0105 pachn\u0105c\u0105 ro\u015blinno\u015b\u0107 jako \u017cywa dekoracja. Wysoko nad poziomem morza klimat by\u0142 idealny, bez parali\u017cuj\u0105cego upa\u0142u i wilgoci nadmorskich r\u00f3wnin.<\/p>\n\n\n\n Pracuj\u0105c na La Gonave, Faustin uwa\u017cany by\u0142 za bia\u0142ego komendanta, kt\u00f3ry rozumia\u0142 dusz\u0119 czarnych ludzi na wyspie. Nawet kiedy zosta\u0142 mianowany poborc\u0105 podatkowym na wyspie, kr\u00f3lowe Towarzystw Kongo uwa\u017ca\u0142y go za sprawiedliwego i wspieraj\u0105cego wyspiarzy urz\u0119dnika. Ostatecznie, w tajemniczej, wymy\u015blnej ceremonii, kr\u00f3lowe Towarzystw Kongo mianowa\u0142y Faustyna kr\u00f3lem Faustynem II, nast\u0119pc\u0105 Faustyna I.<\/p>\n\n\n\n Kr\u00f3l Faustyn II zosta\u0142 usuni\u0119ty z La Gonave dopiero po tym, jak komendant \u017candarmerii wystosowa\u0142 pismo do wszystkich dow\u00f3dc\u00f3w oddzia\u0142\u00f3w, w kt\u00f3rym stwierdzi\u0142, \u017ce przed\u0142u\u017caj\u0105ca si\u0119 s\u0142u\u017cba w odleg\u0142ych plac\u00f3wkach ma z\u0142y wp\u0142yw na stacjonuj\u0105cych oficer\u00f3w. Poleci\u0142 dow\u00f3dcom poszukiwanie porucznik\u00f3w pod ich dow\u00f3dztwem, kt\u00f3rzy ubiegaliby si\u0119 o potencjalny wakat w La Gonave. Dociekaj\u0105c g\u0142\u0119biej, okaza\u0142o si\u0119, \u017ce prezydent Haiti Borno skar\u017cy\u0142 si\u0119 na kr\u00f3lewski status Faustyna. Borno by\u0142 przera\u017cony, gdy odkry\u0142, \u017ce Wirkusa otaczali heroldowie z flagami i stra\u017c honorowa, a Towarzystwa Kongo na wyspie post\u0119powa\u0142y zgodnie z jego wskaz\u00f3wkami. Borno narzeka\u0142, \u017ce \u201eHaiti jest republik\u0105. Jestem jej prezydentem. Nie do pomy\u015blenia jest, \u017ceby w republice by\u0142 kr\u00f3l.<\/p>\n\n\n\n W 1931 roku swoje przygody na La Gonave opublikowa\u0142 w ksi\u0105\u017cce pod tytu\u0142em Bia\u0142y kr\u00f3l La Gonave: Prawdziwa historia sier\u017canta piechoty morskiej, kt\u00f3ry by\u0142 koronowany na wyspie Voodoo<\/em> (\u201eThe White King of La Gonave: The True Story of the Sergeant of Marines Who Was Crowned King of a Voodoo Island\u201d), autorstwa Faustina Wirkusa i Taney Dudley. Ksi\u0105\u017cka zosta\u0142a przedrukowana w 2021 roku i jest dost\u0119pna w twardej oprawie na Amazonie z komentarzem, \u017ce jest \u201ekulturowo wa\u017cn\u0105 (\u2026) baz\u0105 wiedzy o cywilizacji, jak\u0105 znamy\u201d.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" BOGDAN KOTNIS Faustin Edmond Wirkus (1896-1945) by\u0142 ameryka\u0144skim \u017co\u0142nierzem piechoty morskiej stacjonuj\u0105cym na Haiti podczas ameryka\u0144skiej okupacji wysp. 18 lipca 1926 roku kr\u00f3lowa Ti Memenne z La Gonave koronowa\u0142a go na Faustina II, kr\u00f3la La Gonave \u2013 haita\u0144skiej wyspy 40 mil na zach\u00f3d od Port-au-Prince. Wsp\u00f3\u0142rz\u0105dzili wysp\u0105, dop\u00f3ki Korpus Piechoty Morskiej Stan\u00f3w Zjednoczonych nie przeni\u00f3s\u0142 go […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"tdm_status":"","tdm_grid_status":"","footnotes":""},"categories":[28],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/941"}],"collection":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=941"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/941\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":942,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/941\/revisions\/942"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=941"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=941"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/gwiazdapolarna.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=941"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}