Elżbieta Baumgartner
Mówi się, że rodzina musi sobie pomagać, a prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie. Z różnych powodów czasami stajemy wobec konieczności pożyczenia pieniędzy naszym bliskim. I tu pojawiają się trudności. Krępujemy się odmówić, uważamy za niestosowne postawienie konkretnych warunków pożyczki czy spisanie umowy. Gdy bliska osoba zalega ze spłatą, nie śmiemy się upominać. I tak powstają w rodzinie niesnaski. Pomówmy, jak ich uniknąć.
Naucz się odmawiać
Czasami odmowa udzielenia pożyczki może być najsłuszniejszą decyzją. Wielu młodych ludzi chce mieć za dużo i za szybko. Osiemnastolatek nie powinien mieć nowego samochodu, niech pojeździ najpierw używanym. Nowożeńcy nie muszą wprowadzić się natychmiast do własnego domu. Małe, wynajęte mieszkanie na początek wystarczy. Młodzi ludzie bardziej docenią dobra materialne, jeżeli na nie poczekają i sami na nie zapracują.
Jeżeli bank odmówił siostrzeńcowi kredytu, tym bardziej odmówić powinieneś i ty. Banki są od pożyczania pieniędzy, a jeżeli odmówią, znaczy, że mają po temu dobry powód. Młody człowiek powinien nauczyć się rozsądnie zarządzać pieniędzmi, starannie budować historię kredytową. Jeżeli rodzina natychmiast spełnia jego zachcianki, to odpowiedzialności nie nauczy się nigdy.
Co jest ważniejsze: pieniądze czy związek rodzinny
Zanim zdecydujesz się pomóc komuś finansowo, zastanów się, co jest dla ciebie ważniejsze: ta osoba czy pieniądze. Pomyśl też, na jaką stratę cię stać. Jeżeli związek z tą osobą jest dla ciebie ważniejszy (pożyczasz córce czy synowi), to zmień sposób myślenia: załóż, że udzielasz darowizny, a nie pożyczki. Córce będzie ciężko powiązać koniec z końcem (z góry o tym wiedziałeś), więc nie upominasz się o spłaty, z biegiem czasu wspaniałomyślnie umorzysz dług i utrzymasz harmonię w rodzinie.
Jeżeli natomiast zwrot pożyczki jest dla ciebie ważny, bo albo nie chcesz tracić pieniędzy, albo chcesz dziecko nauczyć odpowiedzialności, to załatw sprawę formalnie.
Omów warunki
Pożyczka jest w świetle prawa umową (kontraktem), według której pożyczkodawca (wierzyciel) zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy, czyli dłużnika, pewną kwotę pieniędzy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić tę kwotę na określonych warunkach i w określonym terminie.
Uzgodnij warunki pożyczki i formę jej spłaty. Dłużnik powinien zwracać pieniądze czekami albo przelewem, zgodnie z umową. Czeki są dla niego dowodem na terminową spłatę rat.
Spisz umowę
Spisz umowę pożyczkową (promissory note), która precyzuje warunki spłaty: procent i termin. W razie dużych kwot należy to zrobić formalnie, przez prawnika.
Umowę warto spisać zawsze i to z dokładnymi jej postanowieniami, nawet jeżeli strony umowy mają do siebie zaufanie. Forma pisemna jest bowiem zabezpieczeniem na wypadek sporu – to na jej podstawie będzie można udowodnić w sądzie zaciągnięcie pożyczki. Umowy tej w USA nie musisz nigdzie rejestrować.
Gdy na procent
Masz pełne prawo dać pożyczkę na procent, nawet najbliższej rodzinie. Możesz ustalić karne odsetki i opłaty za zwłokę spłat. Pamiętaj, że otrzymane odsetki powinieneś wpisać na swoim rozliczeniu podatkowym jako przychód i zapłacić od nich podatek dochodowy. Pożyczkobiorca natomiast nie może odpisać sobie tych odsetek od dochodu. Wyjątkiem jest pożyczka na zakup domu albo pożyczka biznesowa, od których odsetki są tax-deductible.
Gdy bez procentu
Najczęściej w rodzinie pożyczamy pieniądze bez procentu. Wolno nam. W większości przypadków bezprocentowe pożyczki do IRS zgłaszane być nie muszą. Sytuacja komplikuje się w przypadku dużych kwot przekraczających 100 tys. dol. i wtedy lepiej odsetki ustalić i porozmawiać z księgowym.
Gdyby IRS dowiedział się, że udzieliłeś komuś bezprocentowej dużej pożyczki, może podliczyć ci odsetki, jakich nie dostałeś i obciążyć cię podatkiem od nieistniejącego dochodu. Odsetki te nazywają się przypisanymi (imputed interest) i wynoszą tyle, ile Applicable Federal Rate (AFR). AFR zależy od poziomu stóp procentowych w danym miesiącu oraz od terminu pożyczki. Applicable Federal Rates można znaleźć na internetowej witrynie IRS pod adresem https://apps.irs.gov/app/picklist/list/federalRates.html.
Gdy zaniżysz procent
IRS spodziewa się, by warunki pożyczek rodzinnych były podobne do pożyczek komercyjnych. Jeżeli ustalisz odsetki zbyt niskie, IRS policzy je na poziome bieżącej Applicable Federal Rate (AFR) i obciąży cię podatkiem od przychodu, którego nie otrzymałeś.
Na przykład, w kwietniu 2022 roku krótkoterminowa AFR (do 3 lat) wynosi 1,26 proc., średnioterminowa (od ponad 3 do 9 lat) 1,86 proc., a długoterminowa (ponad 9 lat) – 2,25 proc.
Jeżeli pożyczasz komuś pieniądze na zakup domu, to porozmawiaj z księgowym lub poczytaj o wymogach podatkowych w https://www.nationalfamilymortgage.co.
W Polsce inaczej
W Polsce udzielenie pożyczki przekraczającej 1000 złotych podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości pół procent od wysokości pożyczonej kwoty. Przed 2018 rokiem stawka wynosiła 2 proc. Z tego obowiązku rozliczenia z fiskusem została zwolniona najbliższa rodzina zaliczana do I grupy podatkowej, czyli małżonek, zstępni (dzieci, wnuki itd.), wstępni (rodzice, dziadkowie itd.), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, ale nie synowa, zięć czy teściowie. W przypadku jednak, gdy pożyczona kwota przekracza 9637 zł, skorzystanie ze zwolnienia wymaga spełnienia określonych warunków formalnych. Po pierwsze, należy złożyć deklarację PCC-3 w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności. Po drugie, trzeba posiadać udokumentowanie otrzymania pożyczki w formie przelewu bankowego lub wpłaty gotówkowej na poczcie.
Pożyczki pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do kwoty 9637 zł są zwolnione z opodatkowania. W takim wypadku nie trzeba składać deklaracji PCC-3. Pożyczkobiorca nie ma również obowiązku dokumentowania w urzędzie skarbowym jej otrzymania na rachunek bankowy, rachunek prowadzony przez SKOK lub przekazem pocztowym.
Na zakończenie
Alternatywą udzielenia prywatnej pożyczki może być poręczenie komuś pożyczki w banku. Pamiętaj, poręczyciel (co-signer) jest odpowiedzialny za zwrot należności na równi z pożyczkobiorcą. Skoro bank odmawia komuś udzielenia pożyczki, ma powody. Gdy twój krewny opóźni się ze spłatą raty, bank zapuka do ciebie.
Wniosek: pożyczenie pieniędzy rodzinie czy przyjaciołom nie zawsze bywa dobrym pomysłem. Zanim to zrobisz, dobrze się zastanów.
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu poradników, m.in. Podręcznik ochrony majątkowej, Otwieram biznes, Ochrona zdrowia w USA, Jak chować pieniądze przed fiskusem. Są one dostępne w polonijnych księgarniach oraz bezpośrednio u wydawcy, Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com.